Nieuw beleid 2021

Wij hebben de wensen voor nieuw beleid geïnventariseerd en geprioriteerd in categorieën van 1 t/m 4. Gezien de beperkte financiële middelen hebben wij ervoor gekozen, in beginsel, alleen het nieuwe beleid uit categorie 1 in deze Kaderbrief op te nemen. Dit betreft vooral wettelijk verplichte taken. Daarnaast zijn er enkele lopende verplichtingen en beleidswensen opgenomen. De beleidswensen zijn eerder genoemd in het raadsvoorstel organisatie ontwikkeling. Via een amendement is er voor gekozen deze vier beleidswensen integraal af te wegen in de Kaderbrief. De lopende verplichtingen zijn onderwerpen die incidenteel worden bekostigd en waarbij het passend is een jaar extra te laten doorlopen om naar alternatieven te zoeken of desgewenst uit te faseren. Dit betekent ook dat we voor een aantal prioriteiten binnen de huidige begrotingspositie geen middelen beschikbaar kunnen stellen. Wij noemen hierbij de brandweerpost Leusden centrum en herontwikkeling van de Korf.
Tien onderwerpen van het nieuw beleid hebben een financieel effect. Deze worden in onderstaande tabel weergegeven, inclusief de financiële ruimte voor dit nieuwe beleid. Hierna worden de onderwerpen kort toegelicht. Een uitgebreidere toelichting kunt u vinden in bijlage (3) “Wenseninventarisatie nieuw beleid 2021”.

1. Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO)

Vanaf 1 januari 2020 is de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) van kracht en van toepassing op de gehele Nederlandse Overheid. De maatregelen zijn verplicht gesteld door het Rijk. Eén van deze maatregelen is het afnemen van een SIEM/SOC oplossing. Deze oplossing stelt ons in staat om dreigingen en aanvallen, van zowel binnen als buiten de organisatie, in een zeer vroeg stadium te detecteren. Hiermee kan een aanval zo snel mogelijk worden gestopt of zelfs voorkomen. Deze oplossing betreft een structurele uitgave van € 20.000 per jaar. Het bedrag is voor alle gemeenten gelijk.

2. Omgevingswet (1)

In april 2020 is bekend gemaakt dat de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt doorgeschoven naar 1 januari 2022. De combinatie van een stevige implementatieopgave, in het bijzonder inzake het digitale stelsel en de maatregelen rond het coronavirus heeft een (te) grote impact op alle partijen. In 2020 vindt een groot deel van de implementatiewerkzaamheden plaats. Dit wordt nader uitgewerkt en afgerond in 2021. Leusden bereidt zich via een meerjarig proces voor op de Omgevingswet met een programma waarin verschillende sporen en deelprojecten in samenhang worden uitgevoerd. Naast een incidenteel budget is er structureel € 10.000 nodig voor het onderhouden en actualiseren van de digitale omgevingsvisie en € 29.000 voor formatie-uitbreiding voor applicatiebeheer Squit.

3. Energietransitie

Langzaam maar zeker worden de contouren voor de energietransitie concreter: het gaat om een hele forse opgave die - zo luidt de ambitie - zo mogelijk ook nog versneld moet worden. Verder is het een langdurig proces waar we zeker tot 2040 mee bezig zijn. De inspanning bestaat er enerzijds uit de basis op orde te krijgen door het maken van een Transitievisie Warmte en daarop gebaseerd een aanpak voor de warmteplannen per wijk, het realiseren van het Energieloket en Energiehuis en anderzijds uit het stimuleren, faciliteren en -waar nodig- verbinden van initiatieven uit de samenleving. De gemeente kan simpelweg niets zonder de inzet van de samenleving. Daarnaast doen we samen met onze regiogemeenten in 2020 een bod aan het Rijk voor de energiebesparings-mogelijkheden in de regio en de opwek van duurzame energie. Dit met als doel om in 2030 49% minder CO2-uitstoot te hebben gerealiseerd en uiteindelijk in 2050 95% reductie. De uit de RES en onze eigen ambitie voortkomende plannen moeten vervolgens ook gerealiseerd worden. Hiervoor is enerzijds inzet nodig om het ruimtelijk kader hier op aan te passen en anderzijds zal moeten worden bezien hoe actief de gemeente hierin zelf moet participeren om deze beweging te laten plaats vinden.
Voor de uitvoering van de warmtevisie zijn vanuit het Rijk extra middelen beschikbaar gesteld in het kader van het klimaatakkoord. Naast deze middelen denken wij nog € 80.000 structureel per jaar nodig te hebben om deze taak te kunnen uitvoeren.

4. Zorgkosten Sociaal Domein

Er wordt flink ingezet op het bereiken van de doelen Sociaal Domein zoals beschreven in het college uitvoeringsprogramma. De taskforce zoals deze is ingezet, heeft zijn vruchten afgeworpen en inzicht gegeven in het werk dat moet gebeuren. We blijven sturen op de doelen. We zien tegelijkertijd dat dit veel vraagt van onze beleidsadviseurs in het sociaal domein. Naast het sturen op de doelen, is er ook veel regulier werk dat moet gebeuren. Om onze beleidsadviseurs te laten focussen op het realiseren van de doelen, wordt voorgesteld om een junior beleidsadviseur aan te trekken voor een deel van de reguliere taken om op die manier de beleidsadviseurs te ontlasten. De kosten bedragen structureel € 40.000.

5. Subsidie Lariks

Met Lariks zijn wij in gesprek om te bepalen welke activiteiten uitgevoerd moeten worden binnen het beschikbare subsidiebedrag. We zien echter met de omslag die gemaakt dient te worden binnen de organisatie en de opgave die er ligt dat we veel vragen van de stichting. Wij vragen om middelen ad € 51.000 structureel beschikbaar te stellen, zodat wij hierin vlot kunnen handelen. Met deze aanvraag zijn de middelen beschikbaar, maar nadere gesprekken met stichting Lariks zijn nodig om te bepalen in hoeverre deze middelen werkelijk nodig zijn.

6. Leusden op de kaart

In het college uitvoeringsprogramma is Leusden op de kaart nadrukkelijk genoemd. Om hier uitvoering aan te geven is met de samenleving een visie recreatie en toerisme opgesteld. In de visie is opgenomen dat voor het realiseren van de visie structureel formatie in de gemeentelijke organisatie beschikbaar moet zijn. Wij stellen voor om deze visie uit te voeren en hier de benodigde financiële middelen voor beschikbaar te stellen zodat we ook de capaciteit hebben om hier uitvoering aan te geven. Zie het raadsvoorstel Visie Recreatie en Toerisme L235487, raadsbesluit 12 maart 2020. De kosten worden geraamd op € 43.000 vanaf 2022.

7. Omgevingswet (2)

In 2020 vindt een groot deel van de implementatiewerkzaamheden plaats. Dit wordt nader uitgewerkt en afgerond in 2021. Leusden bereidt zich via een meerjarig proces voor op de Omgevingswet met een programma waarin verschillende sporen en deelprojecten in samenhang worden uitgevoerd. Het door de raad bij de begroting 2017 beschikbaar gestelde budget van € 300.000 raakt in 2020 uitgeput. Om de implementatie verder te kunnen uitvoeren is een aanvullend budget nodig van € 232.000.

8. Huis van Leusden Eetwerkcafé

Er is voor gekozen om medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt te laten werken in het eetwerkcafé (EWC). De begeleiding van deze medewerkers kost structureel extra tijd. Daarnaast willen we dat de medewerkers een ontwikkeling doormaken, en hierbij gebruik maken van professionele hulp die de ontwikkelplannen gaat maken en uitvoeren. De huuropbrengsten van het EWC zijn daarnaast niet realiseerbaar. De totale kosten die hiermee gemoeid zijn worden geschat op € 50.000. Om deze voorziening niet abrupt af te breken willen we dit tekort nog één keer incidenteel dekken. Het jaar 2021 wordt gebruikt om naar alternatieven te zoeken.

9. VVE en peuteropvangbeleid

In 2017 heeft de raad het huidige beleid rondom VVE en peuteropvang beleid geactualiseerd en voorzien van een incidentele bekostiging. In de afgelopen jaren zijn de rijksmiddelen VVE en peuteropvang nagenoeg bevroren, daar waar in 2017 nog een toename aangekondigd en dus voorzien was. Bij ongewijzigd beleid is het huidige bedrag in de begroting ontoereikend. Dit heeft vooral gevolgen voor de beschikbare plekken op de peuteropvang. Bij ongewijzigd beleid ontstaat er vanaf 2021 een tekort van € 60.000. De raad heeft eerder aangegeven, na de evaluatie in 2020, te willen besluiten over het vervolg. Om de beschikbare plekken binnen de peuteropvang plekken niet abrupt af te breken willen we dit tekort voor 2021 nog één keer incidenteel dekken. Hiermee is er tijd om naar alternatieven te zoeken.

10. Uitvoering Regionale Energie Strategie (RES)

Tot medio 2021 zijn regio’s en Rijk bezig met de onderlinge afspraken over energiebesparing en opwekking in het kader van de Regionale Energiestrategie (RES). Daarna moet deze strategie ook tot uitvoering worden gebracht. De zoekgebieden die uit de RES naar voren komen moeten, samen met randvoorwaarden voor realisatie, worden vertaald in de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan. Naar verwachting zijn dit intensieve processen met de samenleving. Dit alles valt ook samen met de eerste jaren dat we ervaringen gaan op doen met de Omgevingswet. We verwachten dat het werken met de Omgevingswet in het begin om extra inzet vraagt en mogelijk ook externe kosten. Als we deze inzet en kosten kunnen verhalen op de initiatiefnemer (zoals ook bij de huidige wetgeving) dan zijn geen extra incidentele middelen nodig. Mocht het kostenverhaal niet mogelijk zijn, dan zijn wel extra middelen nodig. Hiervoor wordt rekening gehouden met een incidenteel bedrag van € 70.000.

In onderstaande tabel zijn de kosten van het nieuw beleid toegevoegd aan de startpositie van de Kaderbrief. Nieuw beleid blijkt alleen mogelijk door incidenteel gebruik te maken van de vrij beschikbare reserves.

Wanneer het incidentele nieuw beleid wordt bekostigd uit de algemene reserve basisdeel zal deze reserve verder afnemen. In onderstaande tabel wordt een prognose weergeven en het effect op de weerstandratio.

Naast nieuw beleid, waarvoor extra middelen nodig zijn, zijn er nog een aantal andere beleidsontwikkelingen in 2021. Een deel van deze onderwerpen kunnen vooralsnog binnen de bestaande middelen worden uitgevoerd. Als volgt

Invoering rechtmatigheidsverantwoording in 2021

In de rechtmatigheidsverantwoording zal vanaf 2021 het college van burgemeester en wethouders aangeven in hoeverre de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties, rechtmatig tot stand zijn gekomen. De paragraaf Bedrijfsvoering wordt de aangewezen plek om een nadere toelichting te geven door het college op zaken die de rechtmatigheid raken en hoe de beheersing is vormgegeven. De Commissie BBV zal in 2020 uitwerken welke informatie over de rechtmatigheids-verantwoording in de paragraaf bedrijfsvoering kan worden opgenomen. Er is vooralsnog geen uitbreiding (noch een inperking) beoogd van de rechtmatigheidstoetsing. Dit betekent dat kan worden volstaan met de huidige set van interne controles.

Riool en klimaatadaptatie

Ons klimaat verandert. Dit vraagt om beleid en uitvoering op twee terreinen: klimaatmitigatie (m.n. energie- en grondstoffenbeleid) en klimaatadaptatie (hoe om te gaan met extremen in het weer). Voor dit laatste onderwerp is de Nationale Adaptatiestrategie (NAS) geformuleerd. De NAS geeft aan dat klimaatadaptatie een relatief nieuw beleidsveld is met een brede invloedssfeer en vraagt gemeenten daar nadrukkelijk aandacht en capaciteit voor op te bouwen. Zo is het bijvoorbeeld van belang dat klimaatadaptatie een plek krijgt in omgevingsvisies en in overheidsinvesteringen nadrukkelijk wordt meegenomen.
Daarnaast is in december 2019 is het Gemeentelijk Riolerings Plan 2019-2023 vastgesteld. Hieruit komen, naast regulier onderhoud, ook een aantal integrale (klimaatadaptatie-)projecten voort. Onder andere het Ruimtelijk Adaptatie Plan (RAP) dat eind 2020 wordt aangeboden. Mede naar aanleiding van de uitkomsten uit het RAP, is het voor Leusden gewenst in 2021 een klimaatadaptatie-plan op te stellen gericht op Leusden.

Wet KwaliteitsBorging (WKB)

De invoering van deze wet is gekoppeld aan de invoering van de Omgevingswet. De invoering van de Omgevingswet is uitgesteld, waardoor de WKB nu ook is uitgesteld tot 1 januari 2022. De wet heeft tot doel dat de technische toets van bouwaanvragen plaatsvindt door een gecertificeerd particulier bedrijf. De toets aan het bestemmingsplan en welstand blijft bij de gemeente liggen. Na afloop van de bouw levert de kwaliteitstoetser het dossier bij de gemeente in, die het toetst, goedkeurt en archiveert. Voor zover nu bekend zal er een (geringe) verschuiving plaatsvinden van vergunningverlening naar toezicht. Het uitgangspunt is dat het de gemeenten geen geld gaat kosten. Hoe zich dit gaat verhouden tot de legesinkomsten is ook nog niet bekend.

Toekomstige woningbouw

In 2020 is gesproken over het faciliteren van toekomstige woningbouwlocaties. De raad heeft een voorbereidingskrediet van € 5 miljoen beschikbaar gesteld voor strategische aankopen. Het jaar 2021 wordt gebruikt om hier verder vorm aan te geven.

Uitrol 5G

Nederland staat aan de vooravond van de uitrol van het 5G netwerk voor digitale communicatie. Vooralsnog heeft het Rijk aangegeven dat gemeenten verplicht zijn om medewerking te verlenen aan deze uitrol. Dit zal naar verwachting onder meer via vergunningen/RO-procedures mogelijk moeten worden gemaakt. Mogelijk is het ook nodig dit vooraf te laten gaan door beleidsvorming.

Naast de beleidsontwikkelingen die realiseerbaar zijn binnen de bestaande middelen zijn er ook een aantal beleidsontwikkelingen, waarbij onzekerheid bestaat over de financiële dekking vanuit het Rijk. Deze worden hieronder beschreven.

Wet Inburgering

De inwerkingtreding van de nieuwe Wet Inburgering is uitgesteld naar ingangsdatum 1 juli 2021. Op grond van de wet zal de regie op inburgering bij gemeenten terechtkomen, waaronder ook de verantwoordelijkheid voor het aanbieden van inburgering(taal)lessen.

Wijziging Wet gemeentelijke schuldhulpverlening

De Tweede Kamer heeft op 10 maart 2020 het wetsvoorstel aangenomen tot wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) voor de uitwisseling van persoonsgegevens. Beoogde invoeringsdatum is 1 januari 2021. Vanaf deze datum is de gemeente verantwoordelijk voor vroeg-signalering, waarbij de gemeente contact moet opnemen met inwoners naar aanleiding van signalen van betalingsachterstanden van schuldeisers, die een indicatie vormen voor meer schulden.

Inclusieagenda

Het is een wettelijke taak om een inclusieagenda op te stellen. Aan de raad wordt eind 2020 een voorstel aangeboden om de ambitie en maatregelen vast te stellen.

Doordecentralisatie beschermd wonen en maatschappelijke opvang

Vanaf 2022 worden de taken voor Beschermd Wonen (BW) en Maatschappelijke Opvang (MO) door- gedecentraliseerd van de centrumgemeenten (regio) naar alle gemeenten (lokaal). Het financieringsmodel zal worden aangepast van een historisch-, naar een objectief verdeelmodel. Op termijn zullen daarbij herverdeeleffecten ontstaan tussen regio’s en gemeenten. Er komt een ingroeimodel tot en met 2031.

Wijziging woonplaatsbeginsel

Een nieuwe definitie van het woonplaatsbeginsel wordt opgenomen in de Jeugdwet en daarom wordt de wet gewijzigd. De wetswijziging treedt naar verwachting op 1 januari 2021 in werking. Met de wijziging van het woonplaatsbeginsel wordt het budget voor voogdij en 18+ op een andere wijze verdeeld. Om het nieuwe woonplaatsbeginsel te kunnen toepassen moeten gemeenten en jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen hun administratieve processen gaan aanpassen.

Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg

De wet is inwerking getreden op 1-1-2020. Deze wet biedt mogelijkheden om ambulant en preventief hulp te bieden aan mensen met reeds gediagnostiseerde geestelijke problemen die niet vrijwillig in zorg gaan. De wet zal in de gemeente Leusden deel gaan uitmaken van de bestaande sluitende aanpak: de verwarring voorbij en de persoonsgerichte aanpak.